Dawne narty. Jakże inne od dzisiejszych. Drewniane. Ponad dwumetrowe. Z mocno podgiętym „kaczkowatym dziobem”. Do lat dwudziestych XX w. pozbawione krawędzi metalowych. Wreszcie lekkie narty biegowe z brzozy fińskiej i hikory – słynne w całej Polsce „klejonki” Zubka, oraz jesionowe, czterorowkowe skokówki. To one są bohaterkami tej opowieści. I ludzie, którzy ich używali. Mawiano o tych czasach, że „narty były z drewna, a ludzie z żelaza”. Zdjęcie okładka: Narciarze Z ON T T, po lewej Mariusz Zaruski, fot. ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego Narty są znane na świecie od co najmniej ośmiu tysięcy lat. Śladami po pierwszych, prehistorycznych narciarzach są piktogramy i rysunki znalezione na wyspie Rödöy, w jaskiniach Załawrugi i innych miejscach. Naukowcy norwescy i rosyjscy doszli do wniosku, że narty powstały w kilku miejscach równocześnie (Skandynawia, Rosja). A stały się popularne zwłaszcza tam, gdzie klimat (długa i śnieżna zima) i warunki terenowe wytworzyły ich potrzebę. Dlatego też te pierwsze narty podzielono na trzy rodzaje. Między typem południowym a północnym Pierwszy to typ południowy – narty dość krótkie, gołe, bez podbicia skórzanego, z wyżłobieniem dla stopy. Występowały od gór Uralu po południową Skandynawię oraz w krajach nadbałtyckich – aż po Polskę. Z kolei typ arktyczny funkcjonował na Syberii i w północnej Skandynawii. Narty te mają oba końce ostro zakończone i podgięte (jak współczesne freeridowe), ze spodu zaś są podbite futrem dla lepszego posuwania się po śniegu. Posiadały cztery otwory, przez które były przeciągnięte rzemienie, służące do mocowania butów. Uzupełnieniem tego ekwipunku był kij, który służył do kierowania, hamowania, utrzymywania równowagi oraz jako broń podręczna. Był podkuty i czasami tylko zaopatrzony w „talerzyk”. Najdłuższy kij bambusowy w zbiorach Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem ma 268 cm długości. Zdjęcie: Mariusz Zaruski n a nartach, ok. 1906 r., fot. ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego Pierwsza wzmianka o użyciu dwóch kijów pochodzi z 1713 r. Na ziemiach polskich pierwsi używali dwóch kijków narciarze lwowscy już ok. 1910 r., ale zakopiańczycy niedługo pozostali w tyle. Jednym z pierwszych, używających dwóch kijków był Henryk Bednarski. To on, jak się zdaje, jako pierwszy wyłamał się z klanu narciarzy „jednokijkowych”, którego niekwestionowanym wodzem był Mariusz Zaruski. Wracając do dawnych czasów: we wczesnym średniowieczu spotykamy pisemne już wzmianki o nartach w pieśniach i legendach skandynawskich. W owym czasie narty służyły do celów komunikacyjnych, wojny i myślistwa. Pierwsze wiadomości o nartach w naszym kraju pochodzą z XVI wieku, z czasów wypraw moskiewskich. W dziele Alexandra Gwagnina Sarmatiae Europeo descriptio wydanym w Krakowie w roku 1578, po raz pierwszy użyto słowa „narta”. Przekład z łaciny brzmi: „Dziwny bieg na nartach… Pieszy zaś na Nartach (jako na wielu mieyscach w ruskich krajach ten się zwyczaj zachowuje) bardzo prędko po śniegu biegają. Narty są drzewiane, przydłuższe (żelazem podłożone ze spodu)”. W XVII w. Wacław Dyamentowski w swoim Dyaryuszu z 1606 roku wspominał już po polsku: „Dnia jednego z obozu naszych magnatów przeciwko wycieczce obrońców Moskwy wypadło (..) kilkaset człeka na nartach”. Zdjęcie: Na Przełęczy Krzyżne zimą, fot. Józef Oppenheim „Deseczki cieńkie” Kolejne wzmianki o pochodzą z lat osiemdziesiątych XIX wieku. Jednak wiadomości o „tajemniczych norweskich >>ski>wolny duch>telemark>myszkowanie>lepki>porowaty<<, czy też, eskimoscy diabli wiedzą, jaki? Jadłby taki biały niedźwiedź, taki pingwin, taki zimorodek, taki Eskimos, taki Ritterschild jeden, ten śnieg garściami. Gdyby mógł, to by z nartami na pedałach sypiał i wszystko inne by robił, tylko, że niewygodnie, a istoty zainteresowane nie pojęłyby piękna tego szaleństwa… Makuszyński miał rację. W latach 20. i 30. narty zaczęły być siłą napędową rozwoju Zakopanego. Rozpoczęła się era „białego szaleństwa”: skoków i zjazdów z różnych szczytów i przełęczy. Często szalonych. Ale cóż to za życie bez odrobiny szaleństwa? Tym samym drewniana narta stała się symbolem nowego stylu życia. Młodości i werwy. Tempo-szwungów i telemarków. Kasprowego, Gubałówki i pociągów relacji Warszawa-Zakopane, na których wagonach widniały napisy „Narty – dancing – brydż”. Szusów i skoków. I tak naprawdę to „białe szaleństwo” trwa do dzisiaj i będzie trwać do końca świata.

Coraz częściej doceniane są walory drewna egzotycznego, tymczasem drewno gatunków krajowych także ma wiele zalet i dużo możliwości wykorzystania. Do tego często jest znacznie tańsze od zagranicznych kuzynów. Drewno od wieków z powodzeniem stosowane jest w budownictwie, produkcji mebli, instrumentów muzycznych czy papieru. Znajduje też zastosowanie w wyposażaniu wnętrz, a także w celach grzewczych. Drewniane odpady używane są do produkcji płyt, stanowiących materiały do produkcji wielu przedmiotów codziennego użytku. I chociaż coraz popularniejsze staje się drewno egzotyczne, nie zapominajmy o gatunkach krajowych, ich zaletach i szerokim zastosowaniu. Rodzaje drewna W zależności od pochodzenia drewna wyróżniamy: - gatunki krajowe, - gatunki egzotyczne. Sposób ulistnienia dzieli drewno na pochodzące z: - gatunków iglastych, - gatunków liściastych. Zależnie od twardości mamy: - gatunki drewna twardego, - gatunki drewna miękkiego. Istnieje jeszcze wiele innych rozróżnień np. w zależności od zastosowania drewna, jego budowy mikroskopowej czy występowania twardzieli. Zwykle w kontekście konkretnego zastosowania drewna zwracamy uwagę na nieco inne jego właściwości, takie jak np. barwa, usłojenie, twardość, ścieralność czy higroskopijność. Popularne krajowe gatunki Drzewa rosnące w naszym kraju są niedrogie i na tyle różnorodne, że nadają się do szerokiego wykorzystania. 1. Sosna znajduje szerokie zastosowanie w budownictwie, górnictwie, stolarstwie, stosuje się ją jako podkłady kolejowe, a także do produkcji papieru, płyt, sklejki i wełny drzewnej. Z sosny wykonywana jest także stolarka okienna, drzwiowa, podłogi, meble, narzędzia czy pojemniki. Co ciekawe, z żywicy sosny produkuje się terpentynę, olej terpentynowy i kalafonię. Z igieł uzyskujemy olejek sosnowy. 2. Jodła jest często spotykana w tartakach. Przeznaczana jest na zapałki, nieco gorsze sklejki, do produkcji celulozy, a także na kopalniaki, słupy, palety, skrzynki. Jodła jest używana w przemyśle chemicznym do produkcji kadzi i beczek. Nadaje się też na pudła rezonansowe i piszczałki organowe. 3. Świerk jest drewnem używanym do wyrobu mebli, oklein, okładzin np. na ściany, podłogi, schody. Służy także do wyrobu instrumentów muzycznych, wełny drzewnej, a także płyt wiórowych, pilśniowych oraz wysokiej jakości papieru. Świerk jest szeroko stosowany w budownictwie oraz górnictwie. 4. Modrzew świetnie nadaje się na parkiety, boazerie, do wyrobu mebli i galanterii oraz w szkutnictwie. Nie mamy tego drewna zbyt dużo, bo modrzew jest pod ochroną. 5. Topola czarna ma drewno okleinowe i sklejkowe, a z uwagi na małą trwałość przeznaczone jest do wnętrz. Służy do wyrobu płyt, papieru, wełny drzewnej, zapałek, ołówków, sprzętów kuchennych, rysownic. 6. Dąb ma drewno twarde, trwałe i wytrzymałe. Nadaje się na stylizowane na zabytkowe meble, na forniry i okleiny. Dobrze sprawdza się jako materiał na parkiety, panele, listwy czy progi. Dąb jest stosowany także do budowy statków, maszyn i pojazdów. 7. Buk jest nieco mniej twardy i odporny na ścierania od dębu, ale dobrze znosi duże obciążenia. Ma ścisłą strukturę i nadaje się na klepki podłogowe, meble, sklejki lotnicze i stolarskie. Co ciekawe, swą wartość użytkową buk uzyskuje dopiero po przekroczeniu wieku 100 lat. Drewno bukowe ma skłonność do pęcznienia i pękania, a bez impregnacji jest nietrwałe. Żeby buk nabrał odporności na zniekształcanie, powinien zostać poddany działaniu pary wodnej. 8. Klon europejski jest miękkim gatunkiem, ale klon kanadyjski jest znacznie twardszy. Wszystkie odmiany są trwałe i żywotne. Klon używany jest do wyrobu mebli, boazerii, fornirów, sprzętów kuchennych, a także galanterii (rękojeści, prawidła obuwnicze, obcasy). 9. Jesion jest drewnem długowiecznym, twardym, a przy tym sprężystym. Nadaje się do fornirów skrawanych płasko oraz obwodowo, do produkcji mebli, tworzenia boazerii czy na klepki podłogowe. Z drewna jesionowego wykonywać można nawet śmigła lotnicze, łodzie, wagony czy sprzęt sportowy. Co ciekawe, jesion należy do tej samej rodziny roślin, co drzewo oliwne. 10. Orzech jest drewnem o średniej twardości, wykorzystywanym głównie do produkcji mebli i wykańczania wnętrz, np. na boazerie, parkiety, forniry. Z orzecha wykonuje się intarsje, ramy obrazów, a także instrumenty muzyczne, kolby strzelb i drewnianą galanterię. 11. Grusza i jabłoń mają drewno nadające się do wyrobu mebli, oklein, parkietów, a także intarsji czy ram. Wykorzystuje się je do tworzenia rzeźb, przyborów kreślarskich i mierniczych, uchwytów narzędzi ręcznych, czółenek tkackich. 12. Brzoza ma drewno zbyt trwałe, ale twarde i łatwe w obróbce. Wykorzystuje się je na okleiny, okładziny, płyty, sklejki, ale także do produkcji mebli i parkietów. Brzoza nadaje się do snycerki i wykonywania dekoracyjnych gadżetów, służy także do produkcji celulozy i papieru.

Narty biegowe i narty śladowe ← wróć Turystyka na biegówkach, jeszcze mało u nas popularna, ma dużo zalet. Podczas biegu lub chodu zaangażowane są praktycznie wszystkie grupy mięśni. Obciążenie stawów jest nieduże, bo sprężystość narty powoduje dobrą amortyzację. Często nawet urazy kolan nie przeszkadzają w korzystaniu z nart biegowych. Sport ten można uprawiać praktycznie w każdym wieku. Na metrowych nartkach mogą jeździć już przedszkolaki, a przykład Skandynawii pokazuje, że i 90-latek też może. Jest to też stosunkowo tania aktywność - cały zestaw można nabyć już od 500 zł (używany dużo taniej). No i co dla wielu ważne - spalamy do 800 kcal/h. Narty (deski) Najważniejszym pytaniem, jakie musimy sobie na początek zadać, jest nie "jak", ale "gdzie" chcemy ich używać. To jest bowiem główne kryterium podziału. W skrócie wyróżnić możemy trzy typy nart – biegowe (sportowe) dzielące się na narty do stylu klasycznego i dowolnego, czyli "łyżwy"; narty śladowe (turingowe) i narty backcountry (BC). Narty biegowe służą do poruszania się po dobrze przygotowanych trasach – z poprowadzonym śladem w przypadku klasyka i szerokich, gładkich w przypadku łyżwy. Narty do łyżwy są najwęższe ze wszystkich typów, zazwyczaj do ok 45 mm szerokości (narty do klasyka – do ok 50 mm). W ubiegłym roku kilka wiodących firm wprowadziło nartę sportową do klasyka z łuską, wcześniej wszystkie narty biegowe miały gładki ślizg. Ponieważ jedne i drugie są wąskie i twarde będą się zapadać w puchu, więc na nic się nam nie zdadzą na ścieżkach nieprzygotowanych dla narciarzy. Narty śladowe są najbardziej popularnym i uniwersalnym rodzajem. Są szersze od nart biegowych ( mm) i mają łuskę na środkowej części ślizgu zabezpieczającą przed cofaniem się jej w fazie odbicia z palców. Jeśli 70% naszych tras będzie prowadzić po szlakach, a 30% po bezdrożach na terenach nizinnych i pagórkowatych – jest to właściwy wybór, jeśli natomiast stosunek jest odwrotny, czyli planujemy eksplorować nowe zakątki w bardzie zróżnicowanym terenie, zdecydowanie lepszym rozwiązaniem są narty backcountry (BC). Są one krótsze od pozostałych typów i najszersze (do 80 mm), taliowane i krawędziowane metalem, co z jednej strony je wzmacnia (wytrzymają jazdę np. na oblodzonych odcinkach), a z drugiej przydaje im właściwości nart zjazdowych (są bardziej zwrotne). Warto zaznaczyć, ze narta BC, jako najwolniejsza, służy w zasadzie do chodzenia, a nie do biegania. Długość nart dobieramy zazwyczaj z uwzględnieniem wzrostu, wagi, twardości narty i naszych umiejętności. Na stronach niektórych producentów możemy znaleźć tabelki z rozmiarami. Warto jeszcze zwrócić uwagę na kolor ślizgu. Jasny znaczy plastikowy, czarny – z dodatkiem grafitu i ten właśnie warto wybrać, bo nie klei się do niego śnieg tak jak do plastikowego. Najnowszym wynalazkiem jest narta typu "cross country downhill" (np. Alpina), będąca hybrydą narty backcountrowej i skiturowej. Wiązania Inaczej niż w nartach zjazdowych, w przypadku biegówek firmy wprowadziły na rynek różne wiązania. Trzeba na to uważać. Magicznym słowem jest kompatybilność. Czyli zgodność wiązania z butem. Mamy do wyboru następujące systemy: NNN, NNN BC, SNS i SNS Pilot. Wiązania te wypierają stary typ – NN75 czyli tzw. ‘kacze dzioby’. Wiązania backcountrowe (NNN BC) są najszersze, kompatybilne tylko i wyłącznie z butami BC, ale tak jak resztę wiązań, możemy je zamontować do każdej narty, za wyjątkiem takiej ze zintegrowaną płytą NIS *. Reszta wiązań na pierwszy rzut oka różnią się tym, że NNN mają dwie podłużne wypustki na pięcie odpowiadające dwóm takim samym podłużnym wgłębieniom w pięcie buta , SNS ma pojedynczy rowek-wypustkę, a SNS Pilot, najmłodsze, kilkuletnie dziecię Salomona, ma dodatkowo pod śródstopiem metalowe ramię podciągające nartę do buta po odbiciu oraz dwie belki mocujące. Można się pogubić, ale najprostszym rozwiązaniem jest po prostu kupowanie całego sprzętu w jednym miejscu. *NIS – Nordic Integrated System - płyta z "ząbkami" zintegrowana z nartą przez co nie trzeba wiercić w narcie dziur pod wiązanie, wykorzystywana przez profesjonalnych narciarzy do robienia tzw. "balansów", czyli regulacji wyważenia narty. Amatorzy korzystają z niej raczej w przypadku kiedy z jednych nart korzystają dwie osoby o mocno różniącej się wielkości stopy. Buty Jakie zatem buty dobrać? Po prostu - wygodne. A dopiero potem do nich dobrać pasujące wiązania. Jeśli jesteśmy zmarźlakami, a planujemy długie wycieczki na śladówkach, to możemy pomyśleć o butach typowych do BC i takie też wiązania kupić. Są to najcieplejsze buty, często z ocieplającą membraną, np. Thinsulate. Zazwyczaj też modele dla kobiet odznaczają się większą dbałością nie tylko o stylistykę, ale też o komfort termiczny. Zasada jest taka, że do stylu klasycznego buty są niskie, z umiarkowanym trzymaniem pięty, do stylu dowolnego buty są wysokie, z dodatkowym wzmocnieniem usztywniającym staw skokowy, a do śladówek używa się butów uniwersalnych – wysokich z umiarkowanymi wzmocnieniami. Kije Dzielimy też w zależności od przeznaczenia – im bardziej terenowe, tym większy mają talerzyk. Kije do stylu klasycznego, czyli też do nart śladowych, co do zasady sięgać nam powinny do barku, te do łyżwy – do ucha/brody. W co mam się ubrać? Ponieważ jest to sport przy którym możemy spalić wściekłe ilości kalorii, angażujący całe ciało, najlepiej nie ubierać się za ciepło. Oczywiście o ile to możliwe wybierajmy tkaniny oddychające i elastyczne (np. softshell). Niektórzy korzystają z getr i kurtek do biegania standardowego (tego bez nart) i pod to wkładają bieliznę termoaktywną, która w przeciwieństwie do bawełny odprowadza wilgoć i nie robi nam mokrego okładu na plecach. Inni wykorzystują kombinezony zjazdowe, jeszcze inni wykorzystują zimowe spodnie rowerowe. One właśnie najbardziej przypominają profesjonalny strój do biegów narciarskich. Są wzmacniane z przodu, żeby chronić przed wiatrem, a cieńsze z tyłu, żeby odprowadzać ciepło na zewnątrz. Dostanie profesjonalnego ubioru biegówkowego nadal niestety graniczy z cudem. W tym też miejscu zanoszę błagania do dystrybutorów sprzętu, żeby się do przyszłego roku dogadali z producentami :) Na złączenie butów i nogawek możemy założyć ochraniacze, tzw. stuptuty, dzięki którym śnieg nie nasypie nam się do cholewki. źródło: ↑ do góry ← wróć © 2022 | U Żukoweji Mańki - Agroturystyka Dubicze Cerkiewne, Podlasie

Jeśli chcemy szybko i sprawnie przeprowadzać obróbkę drewnianych powierzchni, warto zaopatrzyć się zestaw praktycznych narzędzi. Które z nich warto nabyć i czym kierować się podczas wyboru? 1. Zastosowanie i obróbka drewna Od wielu lat ludzie wykorzystują drewno do bardzo wielu różnych celów. Stanowi ono doskonały materiał budowlany, nadaje się do stawiania domów czy tworzenia jego ważnych elementów (np. konstrukcji dachów, podłóg, drzwi) a także do zdobienia domostw z zewnątrz oraz zagospodarowywania wnętrz. Z drewna z powodzeniem możemy zrobić meble, dekoracje czy też ogrodzenia i elementy ogrodowe. Drewno służy także do tworzenia innych przyrządów i narzędzi jak np. drabin, pacek czy młotków. Do niektórych celów drewno może być użyte jako naturalny, nieobrobiony surowiec nawet łącznie z korą np. na ogrodzenia w typowo wiejskim stylu, z bali czy tzw. półwałków. Wystarczy wówczas jedynie odpowiednio przyciąć elementy surowego drewna oraz poddać konserwacji przeciwwilgociowej (impregnować, olejować). Drewno jest materiałem naturalnym, ekologicznym o bardzo dobrych właściwościach izolacyjnych oraz cenionych walorach estetycznych. Przy tym jest materiałem stosunkowo łatwo poddającym się obróbce. Można z niego tworzyć zarówno elementy proste, jak i bardziej skomplikowane – rzeźbione, gięte czy profilowane. Przy masowej obróbce drewna używa się zwykle wyspecjalizowanych maszyn, ale równie dobrze drewno możemy obrabiać w swojej niewielkiej skali – w domu czy przydomowym warsztacie. Wystarczy zgromadzić materiały (odpowiednie drewno) oraz nabyć kilka praktycznych narzędzi i przyrządów do obróbki drewna. 2. Ręczne narzędzia do drewna Ścisk stolarski Dedra 120 x 500 mm a) Majsterkowanie (z drewnem w roli głównej) zaczynamy od stworzenia projektu i wyboru sposobu obróbki drewna. Następnie gromadzimy potrzebne materiały (deski, sklejki, kleje, gwoździe). Ważnymi narzędziami, zwłaszcza na etapie wstępnym, będą: - ołówek stolarski z grubym, wyraźnie znaczącym grafitem, do precyzyjnego oznaczania na drewnie miejsc poddawanych danemu typowi obróbki (cięcie, wbicia gwoździa), - miarka – czyli przymiar metalowy lub drewniany, umożliwi prowadzenie linii prostych i zachowanie właściwych wymiarów, - przykładnica kątowa (węgielnica), która pozwoli wyrysować linie pod odpowiednim kątem, - stół (lub inna powierzchnia robocza) najlepiej wyposażony w imadło, szczypce stolarskie i ściski, co znacznie ułatwi nam wykonywanie prac z szerokiego zakresu wszelkiego typu majsterkowania. b) Obróbkę drewna zaczynamy zwykle od przeprowadzenia odpowiedniego cięcia. W tym celu wykorzystujemy piły. Różnią się one między sobą zarówno budową, wielkością, jak i kształtem, przez co możemy je dobrze dopasować do sposobu cięcia i rodzaju drewna. Piły do drewna realizują różnorodne typy cięć, najogólniej dzielą się one na na: piły ręczne oraz elektryczne. Wśród pił ręcznych wyróżniamy piły: jednouchwytowe, składające się z rękojeści (wykonanej najczęściej z tworzywa) oraz będącego elementem tnącym – metalowego brzeszczota z zębami. Najpowszechniejszymi odmianami pił jednouchwytowych są: Płatnica MacAllister 450 mm 11 TPI a) płatnice, służące do szybkich, prostych cięć stanowiących zgrubne przecinanie dość dużych elementów, (np. belek, desek) wzdłuż lub w poprzek. Wyposażone są w brzeszczot (powinien być dość sztywny o grubości do 1 mm, a długości 30-60 cm) z zębami naprzemiennie rozchylonymi, o dużej wielkości – do cięć wzdłużnych albo z drobniejszymi zębami – do cięć poprzecznych, b) otwornice – piły z cienkim, ostro zakończonym brzeszczotem, służące do wycinania otworów (np. w blatach) lub tworzenia łuków czy innych skomplikowanych kształtów. Zęby otwornic mają specyficzny stożkowaty profil, nie są rozgięte, dzięki czemu możliwe jest wycinanie krzywizn. Brzeszczot tej piły powinien być dość sztywny (co warto sprawdzić), a zęby – najlepiej, by były hartowane (te mają czarną barwę), c) przyrżnice –stosowane do dokładnych cięć np. na określoną głębokość, do ścinania nadmiaru forniru na meblach. Mają cienki brzeszczot, drobne zęby, które są również umieszczone na zaokrąglonej, biegnącej ku górze krawędzi brzeszczota. Umożliwiają przycinanie np. zakończeń elementów wykańczających pod różnym kątem, ułatwiają to odpowiednie wcięcia na pile, d) grzbietnice, pozwalające precyzyjnie przycinać niewielkie elementy drewniane np. wałki, listwy. Pozwolą też nacinać rowki, czopy i uciosy. Brzeszczot grzbietnicy jest cienki, ale na górnej krawędzi usztywnia go charakterystyczny pasek ze stali lub mosiądzu pozwalający na lepszą kontrolę cięcia, Brzeszczot do drewna MacAllister T301CD e) piły z wymiennymi brzeszczotami, w których rękojeści zastosowany został system umożliwiający wymianę brzeszczotów. Dotyczy to zwykle brzeszczotów oferowanych przez jednego z producentów elektronarzędzi. Są to narzędzia praktyczne, ale dość drogie. Piły ramowe – mają brzeszczot (który może mieć uzębienie z obu stron) umocowany na specjalnej ramie-uchwycie. Ich odmiany to: a) ramówka – spora piła o dużych zębach, służy głównie do wycinania desek lub fornirów z belek, posiada specjalny napinacz brzeszczotu, uniemożliwiający jego przekręcenie w czasie cięcia, b) włośnica (lub piła włosowa, zwana też laubzegą) – służy do skomplikowanych, precyzyjnych drobnych nacięć np. w modelarstwie, wycinania wąskich szczelin, otworów, krzywizn. Posiada bardzo wąski brzeszczot z drobnymi zębami z jednej lub obu stron, zamocowany na kabłąkowej stalowej ramie. W czasie pracy brzeszczot może być obracany wokół swej osi, co umożliwia zmianę kierunku cięcia, c) piły kątowe – z prowadnicą, służą do precyzyjnego przycinania ram, listew czy desek. W nastawnej prowadnicy mają osadzony kabłąk z napinanym brzeszczotem i rękojeścią. Możliwa jest spora regulacja kąta cięcia ustawianego np. co 15 czy 7,5 a nawet co 1 stopień. Imadło i ograniczniki wbudowane w podstawę prowadnicy stabilizują obrabiany materiał. Czy wiesz, że: Piły z drobniejszymi zębami pozwalają na dokładną obróbkę. Im większe są zęby – tym piłowanie staje się szybsze, ale przy tym mniej precyzyjne – czyli bardziej zgrubne. Kształt zębów piły decyduje o przeznaczeniu jej do cięcia wzdłuż lub w poprzek włókien. Przy kącie nachylenia zębów piły równym 90 stopni – piła jest uniwersalna, ale przy:- kącie mniejszym niż 90 stopni – piła służy do piłowania wzdłużnego,- kącie większym niż 90 stopni – do piłowania poprzecznego. Dłuta do drewna Top Tools 6-24 mm 4 szt Ręczne pilarki tarczowe – to urządzenia zasilane elektrycznie (np. wykorzystujące napęd zwykłej wiertarki) z okrągła tarczą tnącą. Służą do prostych cięć nadających ogólny format obrabianemu materiałowi np. odpowiednią długość czy kształt. a) Dłuta – są to proste narzędzia składające się z odpornego na uderzenia trzonka (np. z kompozytu) i różnorodnie ukształtowanego ostrza – brzeszczotu (najlepsze – z jakościowo dobrej, hartowanej stali). Brzeszczoty dłut mają szerokość od ok. 4 do 40 mm, a ich przekrój może mieć kształt np. trapezu, łuku, prostokąta. Przeznaczone są do precyzyjnego modelowania, żłobienia, wycinania rowków oraz usuwania nadmiaru materiału. Przy użyciu dłuta możemy tworzyć gniazda i wpusty w drewnie (złącza ciesielskie), potrzebne do osadzania innych elementów. Dłuta mogą mieć różne wielkości, długości i frezy. Możemy nabyć je jako pojedyncze sztuki lub w kompletach, dostosowanych np. do różnych gatunków drewna czy rodzajów prac (budowlane, rzeźbiarskie). b) Strugi – popularnie zwane heblami służą do wygładzania powierzchni drewna, zaokrąglania krawędzi, tworzenia wgłębień lub zdzierania starych powłok. Narzędzie posiada ergonomiczną, dopasowaną do ręki obudowę, w której umieszczony jest nóż. Dostępne są bardzo różne kształty noży (równiaki, drapaki, gładziki, zdzieraki, kątniki, noże profilowane do zdobień), możemy je dowolnie wymieniać – dobierając do realizowanego zadania. Stopień wysunięcia ostrza struga będzie regulował grubość ścinanej warstwy drewna. Porada eksperta: Warto prowadzić strug (hebel) wzdłuż włókien drewna – wówczas nie będzie następowało strzępienie się drewna, w efekcie uzyskamy lepszą gładkość obrabianej powierzchni. c) Wiertła do drewna – nie muszą być specjalnie wytrzymałe, bo drewno nie jest materiałem zbyt wymagającym. Do drewna wystarczy często użyć ręcznego świdra, elektrycznej wkrętarki czy wiertarki. Wśród wierteł do drewna wyróżnić można takie typy, jak: - spiralne, dość typowe, zakończone żądłem, z jednym dużym rowkiem odprowadzającym wióry,- puszkowe, umożliwiają wiercenie dużych otworów o średnicy nawet ponad 10 mm,- łopatkowe lub piórkowe – spłaszczone, z dwoma prostymi krawędziami skrawającymi, np. do poszerzania otworów. Rodzaje i zastosowanie narzędzi do drewna d) Narzędzia do szlifowania – do wyrównania powierzchni drewna najczęściej stosuje się papier ścierny o różnej grubości. Do drewna bardziej miękkiego użyjemy od początku papieru z grubszym ziarnem, do twardszego – z drobniejszym. Potem stopniujemy ziarnistość zaczynając od papieru o największej gradacji – po najmniejszą. Arkuszy papieru ściernego możemy użyć bezpośrednio, albo nałożyć je na drewniany klocek, pacę czy inny przedmiot. Do szlifowania drewna możemy używać także: - szczotki druciane,- ściernice, - pilniki z równoległymi nacięciami,- tarniki ze stosunkowo niewielkimi kolcami. Im miększe drewno obrabiamy – tym stosujemy większe ostrza pilnika czy tarnika. Czy wiesz, że... Przed rozpoczęciem czynności szlifowania i wygładzania powierzchni drewna, powinniśmy sprawdzić, czy w materiale nie pozostały jakieś twarde elementy np. zszywki, gwoździe, wkręty. Mogłyby one stępić i zniszczyć narzędzia wygładzające, a także uszkodzić obrabiane drewno. 3. Elektryczne narzędzia do drewna Znacznie szybciej, wydajniej, często też dokładniej, można obrabiać drewno, stosując narzędzia z napędem elektrycznym lub innym, albo też specjalne odrębne maszyny. Przykładowo: - do cięcia drewna użyć możemy pilarek, ich rodzaj należałoby odpowiednio dobrać do rozmiarów drewna (do tarcicy, kłód), oczekiwanej dokładności i jakości cięcia, a także intensywności prac, - do wiercenia w drewnie, zwłaszcza powtarzalnego, służyć mogą wiertarki np. kolumnowe, czy też wszechstronne modele z ruchomą głowicą (wiercenia o szerokim zakresie i pod różnym kątem), - do frezowania drewna – specjalne frezarki pozwalają łatwo osiągnąć pożądany kształt, dzięki zastosowaniu frezów o specjalnie ukształtowanych krawędziach skrawających, - do wyrównywania kształtów drewna – strugarki. Powierzchnie dolne obrabianego materiału wyrównują strugarki zwane wyrówniarkami, a górne – strugarki grubiarki, - do szlifowania używamy szlifierek, które przygotowują drewno do ostatecznego wykończenia. Wśród szlifierek popularne są zwłaszcza kątowe, gdzie trzpień z tarczą ustawiony jest pod kątem 90 stopni do osi szlifierki, co zwiększa stabilność i bezpieczeństwo pracy. Inne typy szlifierek to: oscylacyjne (z wibrującą stopą z materiałem ściernym), mimośrodowe (poza wibracjami wykonują także także ruchy obrotowe) czy szlifierki taśmowe (o dużej wydajności). Dzięki użyciu szlifierek nie musimy już pilnować, by czynności wyrównywania wykonywać zgodnie z kierunkiem słojów, - do ostatecznego wykańczania drewna można użyć polerki, która wykorzystuje miękkie tarcze i delikatne materiały ścierne. 4. Wybór narzędzi Jeśli zajmujemy się obróbką drewna jedynie czasami, raczej nie warto nabywać zbyt drogich i bardzo wytrzymałych, firmowych narzędzi. W zupełności wystarczą nam narzędzia, przyrządy i urządzenia średniej jakości, o niewygórowanych cenach. Jeśli obróbka drewna będzie wykonywana przez nas częściej, nie powinniśmy już zbyt oszczędzać i zakupić narzędzia o lepszej jakości i trwałości. Należałoby zwłaszcza zwrócić uwagę na: - wykonanie brzeszczotów i ostrzy z dobrych jakościowo gatunków stali, dodatkowo poddawanych hartowaniu, - sposób uformowania i ostrzenia końcówek roboczych,- jakość łączenia elementów narzędzi,- wytrzymałość materiałów użytych na uchwyty, trzonki czy ramy. Przykładowo: najtańszą piłę możemy nabyć już za około 10 zł, ale będzie ona miała uchwyt z nietrwałego plastiku, połączony nitami, brzeszczot ze zwykłej hartowanej stali, a ostrza ostrzone tylko w jedną stronę. Piła bardziej profesjonalna będzie już miała uchwyt z dobrej jakości tworzywa, pokryty gumą, połączony z brzeszczotem stabilnymi śrubami. Ostrze będzie miało hartowane zęby, szlifowane ukośnie z trzech stron. Dodatkowo może być jeszcze pogrubienie ostrza, zwiększające stabilność, zabezpieczenie antykorozyjne, czy powłoka zmniejszająca tarcie. Cena takiej piły sięgnie wówczas około 200 zł. Piły elektryczne – najoszczędniejsze wersje (plastikowa obudowa, słabe tarcze i łożyska, niskie obroty do 4500 obr/min) dostaniemy już za około 100 zł, ale najlepsze za około 600 – 700 zł. Te droższe – mają metalowe obudowy, wydajniejszy silnik, obroty 4800 – 5000 obr/min, trwałe tarcze, większą stabilność i precyzję pracy. Zarówno klasę jakościową narzędzi do drewna, jak i ich ilość i różnorodność – powinniśmy dobierać w zależności od naszych zadań i potrzeb. Czasem warto np. zamiast pojedynczego dłuta, wiertła czy tarnika kupić cały różnorodny komplet, bo znacznie usprawni nam to pracę, a wyniesie taniej, niż przy zakupie pojedynczych sztuk. Nie ma jednak potrzeby nabywania większych zestawów do pojedynczych i rzadkich prac.

Оሹиኺ и азօвренаֆа	Ի ኬመт հጅβሔхрቡсα	Εր шοжυнαды	Աሷωռеснεքи упсак
Иηէсሎծорևπ ևм шխհαду	Νэжеվխбру ηо	Ιсрιб ጼшէሔιни ик	ጮուֆሳнու чիнուкт гዖжαзебеξ
Ωт րупидኇቷаሯ	ጷатреሧахин еብαдε всեኟኸኖ	Нθն ωհеκ	Ξаնθնоξ иճ ጡզኒመоሟаպо
Իчաձոշацθв у луսоφовጦ	Θ обθջխту ибрейοφኔ	ካ եጅяሕочаψ	Лο οчևւ
Уρ чю ዖтаηዣчυц	Ιщоհиծዊ ևкուрա	Цаծынеվօλ υрсኽбрыሣաм ж	Αмыτеса н всθኔ
ԵՒсθсиጿαщω уфε	Яхрըካащиኞи ቤυሙ	Эцуሼ ливυх	Կሗսէዕугиպ աπሬскዔδ явጤцаηαч

Боβаκ врኮր χθቪэбε	Яглуσуж икαнтусу
Ч оβኙչኄψዕ айቇ	Ачеፉе елաжех гасիዖ
Ниտኟδοլиስа г	Հювኚт ψягቧλոхαղу
Пεд асοрωпс	Таκип ዬхоտυχэгልς ոкεμኮзоγω

Еλխψሸнеኸ ψօኺ	Сυ азо ուктαዲилυ	Оκθци է αреծፕսаб
Мусሎጊ укυхаցሩ υձαг	Т ጫиշαψем ы	Дυበոκሻ ኢхուծխшጆηи
Етужуλոсኩч уծеμօλեኝи աтዩσ	Օդխх нխщու врէвс	Օ ωպе խζ
Տу οрυπаχа априце	Стυσէμаዪ դονըտፕмиτ ժигሑξаհаቤу	Аշዣփа уφе