W potocznym rozumieniu osoba dorosła to ta, która ukończyła 18. rok życia. Wszyscy inni to: dzieci, małoletni, nieletni, niepełnoletni czy młodociani. Pewnie dałoby się znaleźć jeszcze więcej słów na określenie takich osób. Dla przeciętnego człowieka dzień osiemnastych urodzin to jedyna granica, której przekroczenie zmienia cokolwiek, jeśli chodzi o sferę prawną. 1. Małoletni 2. Nieletni 3. Młodociany 4. Przełomowych momentów w życiu jest wiele Pełnoletni może przecież głosować w wyborach, pić alkohol czy zawrzeć związek małżeński. W rzeczywistości jest jednak trochę inaczej. Na gruncie przepisów prawa małoletni, nieletni i młodociany to zupełnie inne osoby. Przełomowych momentów w życiu człowieka także jest więcej, niż mogłoby się małoletni charakterystyczne jest dla prawa prywatnego. Jest to przeciwieństwo „pełnoletniego”. Mówi o tym art. 10 §1 Kodeksu cywilnego, w którym czytamy, że Pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście. Małoletni pojawia się już w §2 tego przepisu, który stanowi, że Przez zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletność. Nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa. Przymiot pełnoletności nabywa się więc w dniu 18. urodzin. Od tej zasady jest jeden wyjątek. Wyjść z małoletności może bowiem kobieta między 16. a 18. rokiem życia, jeśli w tym czasie zawrze związek małżeński (mężczyzna nie ma takiego prawa).W prawie cywilnym istotne znaczenie ma jeszcze jedna granica wieku. Mianowicie, małoletni po ukończeniu 13. roku życia staje się osobą o ograniczonej zdolności do czynności prawnych. Oznacza to, że otrzymuje uprawnienie do samodzielnego zawierania umów należących do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego (art. 20). Wszystkie poważniejsze czynności prawne również mogą być dokonane przez takiego małoletniego, jednak jego opiekun prawny musi je następnie potwierdzić. Warto też dodać, że małoletni, który ukończył 13. rok życia, odpowiada za wyrządzoną przez siebie to z kolei pojęcie prawa karnego. Występuje wyłącznie na gruncie tej gałęzi prawa. Jego definicję znajdziemy w ustawie z dnia 26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawach nieletnich. Jest to akt prawny regulujący zasady odpowiedzialności za przestępstwa popełnione przez osoby, które ze względu na wiek nie mogą i nie powinny być karane na podstawie Kodeksu karnego. Głównym zadaniem państwa wobec nich jest bowiem wychowanie i zapobiegnięcie demoralizacji, a nie zastosowanie represji i "nieletniego" jest zdefiniowane przez wyliczenie. W art. 1 §1 w zw. z §2 pkt 1 ustawy czytamy, że nieletni to osoba, która:nie ukończyła 18. roku życia i stosuje się wobec niej środki służące do zapobiegania i zwalczania demoralizacji,dopuściła się czynu karalnego (przestępstwa albo jednego z wymienionych wykroczeń) między 13. a 17. rokiem życia,nie ukończyła 21. roku życia, jeśli wykonuje się wobec niej środki wykonawcze i poprawcze (zastosowane zanim skończyła 18 lat).Popełnienie przestępstwa stypizowanego w kodeksie karnym przez nieletniego - osobę między 13. a 17. rokiem życia kończy się więc wszczęciem postępowania na podstawie ww. ustawy. Sprawca takiego czynu zabronionego nie zostanie skazany na karę pozbawienia wolności, ograniczenia wolności ani grzywny. Nieletni może zaś otrzymać dozór kuratora, trafić do zakładu poprawczego czy młodzieżowego ośrodka wychowawczego. Omawiany akt prawny stosuje się też do osób, które co prawda nie popełniły czynu opisanego w ustawie karnej, jednak ich zachowanie wskazuje na nieletniego zostało ponadto zapożyczone przez Kodeks karny. Jego art. 10 §2 tworzy wyjątek od zasady odpowiedzialności takiej osoby na podstawie wyżej omówionej ustawy. W przepisie tym wymienione są przestępstwa, za które w oparciu o przepisy kodeksowe skazać można nawet piętnastolatka. Chodzi tutaj o najpoważniejsze czyny, takie jak zabójstwo, sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym czy zgwałcenie ze szczególnym to z kolei pojęcie znane Kodeksowi karnemu oraz Kodeksowi pracy. W obydwu tych aktach prawnych jest ono inaczej zdefiniowane i dotyczy różnych grup osób. W art. 115 §10 pierwszej z wymienionych ustawy czytamy, że młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat. Tak sklasyfikowany przestępca może liczyć na niższą karę. Sąd może zastosować wobec niego nadzwyczajne jej złagodzenie (art. 60 §1 Kodeksu karnego). Z drugiej strony, w przypadku młodocianego okres próby przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary może być dłuższy niż w przypadku "normalnego" przestępcy (od 2 do 5 lat, zamiast od roku do 3 lat). W tym czasie sąd musi obowiązkowo zastosować dozór Kodeksu pracy "młodociany" to ten, który ukończył 15 lat, ale nie przekroczył 18 lat (art. 190 §1). Takim osobom poświęcony jest cały dział ustawy. Postanowiono, że młodzi pracownicy będą objęci specjalną ochroną. Przykładowo, każdy z nich musi przed rozpoczęciem pracy przejść badania lekarskie o szerszym zakresie, niż ma to miejsce w przypadku zwyczajnego drugie, młodociany może wykonywać jedynie pracę lekką, czyli niepowodującą zagrożenia dla jego zdrowia i rozwoju psychofizycznego (art. 2001).Po trzecie, ustawodawca nałożył na pracodawcę obowiązek zwolnienia młodocianego od pracy na czas niezbędny do pobierania nauki (art. 198 oraz 2002).Po czwarte, limity czasu pracy takiego pracownika są bardziej restrykcyjne (nie więcej niż 8 godzin na dobę i nigdy w porze nocnej oraz w godzinach nadliczbowych; art. 203).Przełomowych momentów w życiu jest wieleOsiemnaste urodziny nie są więc jedynymi istotnymi z punktu widzenia prawa. Pewne uprawnienia nabywa się już bowiem z dniem ukończenia 13. roku życia. Z drugiej strony, również od tego momentu samodzielnie odpowiada się za przestępstwa oraz delikty. Kolejne zmiany przynoszą piętnaste urodziny. Od tego dnia można rozpocząć legalną pracę. Siedemnastolatek z kolei odpowie karnie za wszystkie przestępstwa znane ustawie. Jeśli przestępca w dniu popełnienia czynu zabronionego nie będzie starszy niż 21 lat, ma szansę na niższą karę.

Sport łączy ludzi, bo to zdrowa rywalizacja zazwyczaj pozbawiona nienawiści czy podziałów ze względu na poglądy. Gwiazdami są tu piłkarze, ale najważniejsi są kibice, którzy tworzą widowisko. Tak wygląda sielankowo przedstawiona wersja piłki nożnej. Czy tak wygląda to naprawdę? Pewnie, że nie. Futbol to w dzisiejszych czasach biznes jak każdy inny. Polityka, w której najistotniejszą rolę odgrywają pieniądze. Wielka kasa, nad którą władzę posiada jedna osoba – prezydent FIFA. Trwa kampania na to stanowisko. Konferencja Seppa Blattera. Cały świat czeka na informację, że 27 lutego Międzynarodowy Związek Piłki Nożnej będzie miał nowego szefa. Jeśli Szwajcar myślał, że całe spotkanie odbędzie się bez kontrowersji i nieprzyjemnych zdarzeń, mylił się. Sędziwy mężczyzna zasiadł za stołem i wtedy podszedł do niego jeden z zebranych na sali. Tajemniczy osobnik rozpoczął zawiłą przemowę, po czym teatralnie cisnął w Szwajcara plikiem banknotów dolarowych, mówiąc, że jest ambasadorem futbolu z Korei Północnej. Pieniądze symbolizowały nie tylko korupcję. To był znak, że piłka nożna z czasem stała się po prostu biznesem. Brytyjski komik, Simon Brodkin, który tę akcję zorganizował, w najlepszy możliwy sposób przedstawił całą sytuację. W swoim czasie to właśnie satyra polityczna doprowadzała do rewolucji, zmieniała rządy i biegi historii. Tak też było i tym razem – Blatter już się nie liczy. Wypadł z gry, ale zostawił związek w fatalnym stanie. Blatter i piłka – to połączenie groteskowe. Człowiek, który do futbolu podejście miał pogardliwe Despotyczne rządy 79-latka dobiegły końca. Wraz z nimi zakończyła się również era tak zwanych wiecznych prezydentów. Do tej grupy należeli właśnie działacz z Visp i jego wieloletni współpracownik o jeszcze gorszej reputacji, Joao Havelange. Przyszedł czas na nowych kandydatów. Ich głównym celem będzie odbudowanie praktycznie nieistniejącego respektu dla FIFA. Będą musieli świecić przykładem. Lekcje brać mogą od… Zbigniewa Bońka, który, mając świetny PR, ocieplił wizerunek PZPN-u po bardzo nieudanej kadencji Grzegorza Laty. Nie o Polsce jednak tu mowa. Pojęcie jest dużo szersze. Chodzi tu przecież o piłkę na całym świecie, a to bardzo trudne wyzwanie, którego podjęło się siedem osób. Jak w słynnym westernie – siedmiu wspaniałych. No dobra, czy wspaniałych? Chyba jednak niekoniecznie. Michel Platini, Sheikh Salman, Gianni Infantino, Ali bin Hussein, Jerome Champagne, Tokyo Sexwale, Musa Bility. Oto oni. Ludzie, którzy będą decydować o kształcie ukochanego sportu. To oni po finale mistrzostw świata wręczą kapitanowi zwycięskiej drużyny puchar, a członkom ekipy medale. Kto będzie te i wiele innych rzeczy robił? To pytanie nurtuje fanów na całym świecie, a odpowiedzi nie ma. Kampania wygląda jak tegoroczny wyścig po awans do ekstraklasy w I lidze. Nie ma wyraźnego faworyta, który górowałby nad innymi reputacją, przygotowaniem czy charyzmatyczną i rozpoznawalną sylwetką. Znaczy jest ktoś taki, ale on już na starcie dostał solidnego kopa w tyłek. Ci panowie zawalczą w zbliżających się wyborach (fot. The Guardian) Michel Platini jako prezes UEFA zbierał świetne recenzje. Wdrażał nowe reformy i wzbudzał powszechną sympatię. Inteligentny, wygadany, miły i zakochany w futbolu. Ideał. Niegdyś wybitny piłkarz, później również, wydawałoby się, świetny szef. Stało się inaczej. Blatter zrezygnował, a schedę po nim przejąć miał właśnie on. Miał poparcie praktycznie wszystkich federacji europejskich. Doskonale znał strukturę światowej i europejskiej federacji oraz wszystkich działaczy. Jednym słowem – był głównym faworytem do zwycięstwa w najbliższych wyborach, dopóki Komisja Etyki FIFA nie zawiesiła go na 90 dni z powodu domniemanego nielegalnego przelania na jego konto przez Blattera dwóch milionów franków szwajcarskich. W najbardziej optymistycznej dla siebie wersji wydarzeń Francuz powróci do wyborczej rywalizacji na początku 2016 roku, kiedy upłynie jego zawieszenie, a Komisja Etyki nie będzie miała żadnych przesłanek i argumentów, by dalej odsuwać go od piłkarskiej działalności. W pesymistycznym wariancie, przy przeciągającym się śledztwie, komisja może przedłużyć mu karę zawieszenia o kolejne 45 dni. Wtedy Platini może zostać na aucie. Co dla niego najgorsze, to właśnie ten drugi scenariusz jest najbardziej prawdopodobny. Platini do pewnego momentu cieszył się niezszarganą reputacją (fot. W takim wypadku na czoło rywalizacji wysuwają się działacze z Bliskiego Wschodu. Obu łączą dwa fakty: pochodzą z rodziny królewskiej i są zaprawieni w bojach futbolowo-biznesowych. Sheikh Salman i Ali bin Hussein mogą rządzić piłkarskim światem. Ten pierwszy od 2013 roku pełnił funkcję jednego z wiceprezydentów FIFA. Dawniej głośno popierał kandydaturę Platiniego, teraz deklaruje po prostu, że „FIFA wymaga powrotu na odpowiednią ścieżkę”. Jego wielkim atutem jest fakt, że stoi na czele posiadającej dużo głosów Piłkarskiej Federacji Azjatyckiej; może liczyć na jej głosy, ale ma też pewną kulę u nogi. Głośno popierał on kandydaturę Kataru na organizatora mistrzostw świata w 2022 roku, tymczasem uczciwość wyboru tego państwa jest obecnie objęta dochodzeniem. Rola Salmana w wybuchu serii antyrządowych wystąpień w 2011 roku budzi zastrzeżenia obrońców praw człowieka. Takich wad nie ma Ali bin Hussein, który jako jedyny był na tyle odważny, by rywalizować w bezpośredniej walce z Seppem Blatterem w poprzednich wyborach. Otrzymał wtedy zaledwie 73 głosy, ale rywalizował z tyranem. Teraz wciąż może liczyć na poparcie dużej części licznych federacji azjatyckich i amerykańskich. Nic na nim również nie ciąży, bo jego CV prezentuje się całkiem ładnie. Jordańczyk i członek królewskiej rodziny z Bahrajnu mogą namieszać… Książę Ali bin Hussein wyrasta na jednego z faworytów w walce o fotel prezesa FIFA (fot. W podboju świata zaszkodzić mogą im Europejczycy: Gianni Infantino i Jerome Champagne. Popularny „Łysy z UEFA” może mieć poparcie Europy, ponieważ zna mechanizmy działania piłkarskich federacji. Brakuje mu jednak trochę doświadczenia na stanowiskach kierowniczych. W środowisku uważa się go za człowieka w 100% oddanego Platiniemu. Wykonuje wszystkie jego polecenia i prawdopodobnie zupełnie nie odnalazłby się na tak wysokim stanowisku. Jako sekretarz generalny UEFA pełni funkcję w dużej mierze reprezentacyjną. Z twardym biznesem i polityką nie ma styczności w ekskluzywnym środowisku Europejskiego Związku Piłki Nożnej. Z zupełnie innej pozycji startuje Champagne – były i uznany redaktor „France Football” oraz attache we francuskim rządzie. Przez 11 lat pracował w FIFA, także jako współpracownik zawieszonego obecnie Blattera. To on pomógł mu w 2002 roku wygrać wybory. Pomógł także Michelowi Platiniemu w UEFA pięć lat później. W 2010 roku opuścił FIFA. Nie kryje swojej sympatii do Seppa Blattera, a ten wciąż dużo znaczy w futbolu. To może być rysa na jego wizerunku w odbiorze ogólnym, ale takie poparcie od byłego prezydenta może mu również bardzo pomóc, bo Szwajcar zawsze miał przecież wielkie wpływy w mniejszych federacjach. Champagne może być czarnym koniem wyborów. Proponuje odważne reformy i rewolucyjne wręcz zmiany struktur. Gianni Infantino – przyszły prezydent FIFA? Jest jeszcze dwóch kandydatów z Afryki, jednak szanse Musa Bility i Tokyo Sexwale są bardzo nikłe. Mały plus obok ich osób można postawić za to, że nie wywodzą się ze środowiska FIFA. Bility od pięciu lat jest prezesem związku w Liberii, gdzie rządzi skutecznie, choć reprezentacja nie osiąga oszołamiających sukcesów. To biznesmen, który dorobił się fortuny na ropie i cemencie. Jest zdania, że światową organizacją powinna zarządzać nowa kadra. – Jeśli chcemy zmienić coś w światowej piłce nożnej, to ludzie, którzy teraz będą w niej działali, po prostu nie mogą mieć z nią w ostatnich 20-25 latach nic wspólnego. Ja właśnie taki jestem – powiedział. Może jednak liczyć raczej tylko na poparcie niewielkiej części Czarnego Lądu. W 2013 roku został zawieszony przez Afrykańską Federację Piłkarską na sześć miesięcy za przetrzymywanie w swoim mieszkaniu tajnych międzynarodowych dokumentów. Do tego na drugim największym kontynencie świata ma groźnego rywala – Tokyo Sexwale obecnie działa w FIFA na rzecz walki z rasizmem, a jego kandydatura została zatwierdzona przez Południowoafrykański Związek Piłkarski. Sexwale był znany jako działacz walczący z apartheidem oraz więzień polityczny. Jest biznesmenem, a jego firma zajmuje się wydobywaniem diamentów. Posiada on pozytywny wizerunek z powodu długoletniej walki z segregacją rasową. Na tym jednak lista jego atutów się kończy… Okres tyranii dobiegł końca i pojawił się… duży problem. Trudno z tych, którzy pozostali, wyselekcjonować odpowiedniego następcę. Kogoś, kto byłby najbliżej ideału. Jaki jest kandydat idealny? Ze smykałką do biznesu, rozpoznawalną twarzą, doświadczeniem w środowisku, umiejętnością poruszania się w hermetycznym świecie polityki sportowej, ale przede wszystkim ktoś, która kocha piłkę nożną całym sercem i zna wartość kibiców. Teraz Was jednak zasmucę – taka osoba nie istnieje. Nie jest nią żaden z wyżej wymienionych działaczy. Znów będzie obowiązywać zasada, która tak denerwuje nas podczas wyborów: mniejsze zło. Co nim jednak jest? Obrazowo – można wybrać księcia, szlachcica, łysego, recydywistę, redaktorka i dwóch czarnoskórych biznesmenów, których związek z piłką nożną jest prawie żaden. So, we have a problem. FIFA Michel Platini Sepp Blatter

Powrót tego samego sprawcy do przestępstwa określany jest mianem recydywy. W polskim systemie prawnym przewidziane są dwie formy recydywy – tzw. recydywa zwykła i recydywa wielokrotna. Czym się od siebie różnią? Jak warunkują wymiar kary przewidziany dla sprawcy? 1. Recydywa – rodzaje 2. Recydywa podstawowa 3. Wpływ recydywy podstawowej na karę 4. Recydywa wielokrotna (multirecydywa) 5. Konsekwencje popełnienia przestępstwa w warunkach multirecydywy Recydywa – rodzajeZgodnie ze słownikiem języka polskiego recydywa oznacza ponowne popełnienie przestępstwa przez osobę już karaną. Zjawisko to wywołuje zaostrzenie (fakultatywne lub obligatoryjne) kary wobec sprawcy, który już wcześniej popełnił przestępstwo i został za nie ukarany, i który ponownie dokonuje czynu zabronionego. Artykuł 64 ustawy Kodeks karny (dalej jako „kk”) wskazuje na dwa rodzaje recydywy. Wyróżniamy tzw. recydywę specjalną zwykłą (podstawową) i recydywę specjalną wielokrotną (multirecydywę).Poza rodzajami recydywy wskazanymi w kodeksie karnym można wyróżnić także tzw. recydywę kryminologiczną i penitencjarną. Recydywa kryminologiczna oznacza ponowne popełnienie jakiegokolwiek przestępstwa. Niezależnie od tego, czy sprawca został uprzednio skazany (a jeśli tak, to niezależnie od tego, jaka kara została mu wymierzona oraz czy i kiedy ją odbył). Natomiast recydywa penitencjarna ma miejsce wówczas, gdy sprawca po raz kolejny odbywa karę pozbawienia wolności orzeczoną za jakiekolwiek podstawowaZgodnie z art. 64 § 1 kk z recydywą podstawową mamy do czynienia gdy:sprawca popełnił przestępstwo umyślne;został za nie skazany na karę pozbawienia wolności;odbył co najmniej 6 miesięcy orzeczonej kary;popełnia kolejne przestępstwo umyślne podobne do tego, za które został skazany;popełnia je w ciągu 5 lat od odbycia kary poprzednio działania sprawcy w warunkach tej recydywy jest możliwość wymierzenia mu kary przewidzianej za dane przestępstwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o móc stwierdzić działanie w warunkach recydywy podstawowej, nowe przestępstwo popełniane przez sprawcę musi być podobne do tego, za które został już wcześniej skazany (wyrok Sądu Najwyższego z 30 października 2001 r., sygn. III KKN 217/01). Zgodnie z art. 115 § 3 kk przestępstwami podobnymi są przestępstwa należące do tego samego rodzaju, a także przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia, albo te popełnione w celu osiągnięcia korzyści istotne, podstawą recydywy podstawowej nie może być popełnienie wykroczenia. Kodeks wyraźnie bowiem wskazuje wyłącznie na przestępstwa umyślne (w rozumieniu art. 9 § 1 kk).Wpływ recydywy podstawowej na karęDziałanie sprawcy w warunkach recydywy podstawowej nie musi wiązać się z zaostrzeniem orzekanej względem niego kary. Sąd orzeka więc karę grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności – w zależności od ustawowego zagrożenia danego przestępstwa. Fakultatywne obostrzenie przewidziane w tym przepisie dotyczy jedynie górnej granicy ustawowego zagrożenia. Może ona zostać podniesiona o połowę. Granica dolna pozostaje natomiast bez zmian. Co istotne, obostrzenie to nie dotyczy jednak zbrodni (art. 64 § 3 kk). Popełnienie czynu w warunkach recydywy specjalnej zwykłej wyłącza możliwość zastosowania warunkowego umorzenia postępowania wobec sprawcy. Nie wyłącza jednak możliwości warunkowego zawieszenia wykonania kary ani warunkowego zwolnienia z odbycia reszty kary (po odbyciu przez skazanego 2/3 kary – art. 78 § 2 kk).Przeczytaj również: Prowokacja w prawie karnymRecydywa wielokrotna (multirecydywa)Zgodnie z art. 64 § 2 kk przesłankami skazania w warunkach multirecydywy są:uprzednie skazanie sprawcy w warunkach recydywy specjalnej zwykłej (art. 64 § 1 kk);odbycie łącznie co najmniej roku kary pozbawienia wolności;ponowne popełnienie umyślnego przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwa zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub innego przestępstwa przeciwko mieniu z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia;dokonanie wyżej wymienionego czynu zabronionego w okresie 5 lat po odbyciu w całości lub części ostatniej oznacza zatem sytuację, gdy sprawca dokonuje trzeci z kolei czyn zabroniony w sposób umyślny, a skazanie za drugie z kolei przestępstwo miało miejsce w warunkach recydywy podstawowej (wyrok Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2003 r., sygn. V KK 393/02). To trzecie przestępstwo, poza tym, że zostało popełnione umyślnie, musi także być jednym z przestępstw wyraźnie wskazanych w art. 64 § 2 kk przez ustawodawcę. Jest to tzw. recydywa właściwa. Innymi słowy, sprawca ma popełnić jedno z wymienionych przestępstw ponownie. Oznacza to, że jeden z czynów zabronionych, za który uprzednio go skazano, również musiał należeć do tej popełnienia przestępstwa w warunkach multirecydywyPopełnienie przestępstwa w warunkach multirecydywy wiąże się z nadzwyczajnym obostrzeniem kary. .Jest nią wyłącznie pozbawienie wolności, i to powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia. Co więcej, z wyjątkiem sytuacji określonej w art. 60 § 3 i 4 kk, nie jest tu dopuszczalne zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary. Natomiast fakultatywne jest podniesienie górnej granicy o połowę (to obostrzenie nie dotyczy jednak zbrodni – art. 64 § 3 kk).Popełnienie przestępstwa w warunkach multirecydywy wyłącza także możliwość warunkowego umorzenia postępowania. Co do zasady nie wyłącza jednak możliwości warunkowego zawieszenia wykonania kary. Okres próby wynosi wówczas, jak w przypadku innych skazanych, od 1 roku do 3 lat. W stosunku do multirecydywistów specjalnych wielokrotnych możliwość ta jest jednak mocno ograniczona ze względu na fakt, że większość typów przestępstw wskazanych w art. 64 § 2 kk zagrożonych jest karą co najmniej roku pozbawienia wolności. Multirecydywista może zostać warunkowo zwolniony po odbyciu 3/4 kary (art. 78 kk).